Wat is scheepsmodelbouw?

Een eenvoudige vraag met een bijna even eenvoudig antwoord. Het maken van een model van een bestaand of fantasie-vaartuig, niet varend of varend, voortgedreven door de wind (zeilboot) of een motor (motorboot), al dan niet radiografisch bestuurd. Zoals bijna alles kan men dit op een eenvoudige schaal beoefenen, maar ook op een zeer specialistische, geperfectioneerde en dus duurdere manier. Maar de beginnende modelbouwer is nog niet geïnteresseerd in uitgebreide computergestuurde proportionele besturing en opgevoerde verbrandingsmotoren, maar wel in wat adviezen, die hem een beetje wegwijs maken.

Uw eerste boot

Begint U, als U nu niet direkt een allround knutselaar bent nu eens met een model van een eenvoudige boot. Bijvoorbeeld een motorjacht. U kunt dit doen met behulp van een bouwdoos van bijvoorbeeld Graupner , Robbe of Billing Boats. Denkt U echter niet, dat de bouwdoos modellen "even" gebouwd kunnen worden. Men moet er rustig de tijd voor nemen. Ook hier geldt dat haastige spoed zelden goed is. Misvormde boten zijn dan het resultaat. Ook kan men uitgaan van in de handel of bij diverse verenigingen verkrijgbare modelbouwtekeningen of van originele werftekeningen. Men moet de materialen dan los kopen. Het is echt niet zo veel moeilijker en men heeft voor ca.€ 75,- al een vrij grote, eenvoudige boot. De prijzen van bouwdozen liggen gemiddeld tussen de € 75,- en € 400,-. Als men wat ervaring heeft opgedaan, kan men wat moeilijkere schepen gaan maken, zoals statische, historische schepen of varende vrachtboten, oorlogsschepen en sleepboten.

Diegenen, die van snelle boten houden, kunnen een modelspeedboot gaan maken. Rompen voor dit soort schepen zijn in de handel verkrijgbaar.

Ook is het mogelijk een modelzeiljacht te bouwen. Er zijn rompen en onderdelen van modelzeiljachten te koop, welke geschikt zijn om mee te doen aan speciale model-zeilwedstrijden.

Er zijn verschillende manieren om een romp zelf te bouwen. Bij de schaalmodellen was de meest toegepaste manier toch wel met behulp van triplex spanten op een kiel, met een huid van 1,5 à 2 mm dikke watervaste triplex strippen. Ook werd wel balsahout gebruikt maar dit is veel kwetsbaarder. Tegenwoordig worden veel polyester of plastic (ABS) rompen gebruikt. Bouwdozen passen dit steeds meer toe. Vooral voor speedboten en wedstrijdzeiljachten geeft polyester voordelen.

De ABS-plastic rompen in bouwdozen vereenvoudigen de bouw sterk. Ook voor de bovenbouw wordt steeds meer ABS gebruikt. De onderdelen moeten dan uit plaat worden gesneden en daarna samengelijmd. Helaas veroudert dit plastic onder andere onder invloed van (zon)licht. De harder verdampt uit het materiaal en het plastic wordt erg bros. De plastic romp van modellen van meer dan 15 jaar oud kan soms bij een klein stootje al barsten, ja er kunnen hele stukken afbreken. Goed in de verf houden kan het verouderingsproces vertragen

Voor historische schepen is houtbouw nog altijd het mooiste!

De voortstuwing bij varende modellen

Voor een schaalmodel (sleper, tanker, vrachtschip, oorlogsschip) is een elektromotor het meest geschikt. Deze zijn namelijk makkelijk te regelen; men kan hiermee stoppen en achteruitvaren. Als stroomvoorziening kunt U gebruik maken van kleine accu's. Een andere mogelijkheid van voortstuwing is de verbrandingsmotor, waarvan de prijs echter aanzienlijk boven die van elektromotoren ligt. Bij dit type motor moet men er tevens rekening mee houden, dat het op diverse plaatsen niet is toegestaan met deze boten te varen i.v.m. het geproduceerde geluid! Dan kent men ook nog de stoommachines, die voor de aandrijving kunnen zorgen. Bij een oud type boot past dit vaak zeer goed. Modelzeiljachten hebben over het algemeen geen aandrijfmotor, maar worden voortgestuwd door de wind.

De Radiobesturing bij varende modellen

Het is mogelijk de boot op afstand draadloos te besturen. De radiobesturing bestaat uit de volgende onderdelen:

1. de zender - hiermee geeft men de opdrachten (bakboord / stuurboord; vooruit / achteruit; bediening zeilen; toeter; verlichting; e.d.)
2. de ontvanger - die zit in de boot en hiermee worden de opdrachten ontvangen.
3. de servo's , vaarregelaar of winch - die zitten ook in de boot en voeren de opdrachten uit.

De aanschaf van een complete radiobesturings-installatie kan een vrij kostbare zaak zijn, maar als men gelijk iets goeds koopt heeft men er jaren en jaren plezier van. Een eenvoudige twee kanaalszender heeft U al voor ca. € 60,-. Voor uitgebreidde, geavanceerde apparatuur kan de prijs oplopen tot wel € 1000 en meer. Voor het besturen van schepen is dit meestal niet nodig en kan men voor een paar honderd euro prima radiobesturing aanschaffen. Voor het bedienen van het roer (links/midden/rechts) is één proportioneel kanaal nodig en voor de motorbediening bij motorboten (vooruit/stop/achteruit) ook één kanaal. Voor de bediening van radar, lichten, waterkanonnen, reddingsboten, ankers etc. heeft men natuurlijk meer kanalen nodig. Voor zeilboten heeft men naast het kanaal voor de roerbediening nog één of meer kanalen nodig voor het bedienen van de zeilen m.b.v. één of meer zeilwinches.
Er zijn in het verleden voor de modelbesturing ruim 50 zendfrequenties beschikbaar gesteld.
De laatste jaren is daar de 2,4 GigaHertz band bijgekomen. De apparatuur hiervoor zoekt zelf een vrij kanaal op, zodat geen kristalwissel meer nodig is.

Modelbouwverenigingen

Men zou denken, dat modelbouw een individuele bezigheid is. Dit is maar ten dele waar. De voordelen van het lidmaatschap van modelbouwverenigingen zijn legio, wat wel bewezen wordt door het bestaan van vele modelbouwclubs. De ervaren modelbouwer , onder wie specialisten op elektronikagebied, motorengebied of botenbouw, geven andere leden graag adviezen, wat de beginner veel werk en kosten kan besparen. Het organiseren van vlootschouwen, tentoonstellingen en wedstrijden maakt de hobby nog veel interessanter. Een van de oudste lokale modelbootverenigingen is de Haagse Modelboot Club.
Een lijst van andere Nederlandse modelbootverenigingen is hier beschikbaar.

Wedstrijden

De wereldorganisatie NAVIGA heeft , om wedstrijden te kunnen houden , een groot aantal klassen vastgesteld voor de diverse soorten modelschepen. We kunnen allereerst een hoofdverdeling maken.

• Statische schaalmodellen en modelzeiljachten
• Varende schaalmodellen (radiobestuurd)
• Varende modelzeiljachten (radiobestuurd)
• Varende speedboten en hydroplanes (radiobestuurd)

Tijdschriften

In Nederland wordt in vergelijking met Engeland en Duitsland minder gepubliceerd over scheepsmodelbouw. Voor inlichtingen kunt U altijd terecht bij de diverse verenigingen, die aktief zijn op dit gebied. Een Nederlands tijdschrift, die zich gedeeltelijk bezighouden met scheepsmodelbouw is "De Modelbouwer". Dit blad wordt uitgegeven door de Nederlandse Vereniging van Modelbouwers. Verder zijn in Nederland in beperkte mate verkrijgbaar het Engels-talige "Model Boats" en de Duits-talige bladen "Schiffsmodell" en "ModellWerft".

Click voor adressen en meer informatie op tijdschriften.